Operatorea

Gipuzkoako telefono-operadoreen historia estu-estu lotuta dago XIX. mendearen amaieratik eskualdean telekomunikazioek izan duten garapenarekin. Gipuzkoari buruzko informazio espezifikoa mugatua bada ere, bere historia Espainiako eta Euskal Herriko esparru zabalagoaren barruan koka dezakegu.

1882an, lehen telefono-linea jarri zen Donostian: Gobernua Zibila eta Udala lotu zituen. 1908an, Gipuzkoako Foru Aldundiak probintziako telefono-sare bat ezarri eta ustiatzeko emakida lortu zuen.

Operadoreen zereginaren barne zegoen abonatuen arteko deiak eskuz konektatzea, erabiltzaileei informazioa eta laguntza ematea, eta egindako deien erregistroa osatzea.

Lan-baldintzak ez ziren onak. Lanaldi luzeak izaten zituzten, askotan txandakakoak, eta trebetasun jakin batzuk behar zituzten, besteak beste, azkartasuna, oroimen ona eta adeitasuna. Telefono-operadore guztiak emakumeak ziren, gehienak gazteak eta ezkongabeak, lan hori femeninotzat hartzen baitzen.

Baina telefono-operadoreen lana lan-aukera garrantzitsua izan zen emakumeentzat, aukerak mugatuak ziren garaian, emakumeak lan-merkatu formalean sartzen lagundu baitzuen.

1924an, Compañía Telefónica Nacional de España (CTNE) sortu zen, eta estatuko telefono sare gehienen kudeaketa bere gain hartu zuen. 1950eko eta 1960ko hamarkadetatik aurrera, telefono-zentralen pixkanakako automatizazioak eskuzko operadoreen beharra murriztu zuen. Zentral automatikoak sartzearekin batera, operadoreen zeregin tradizionala gutxituz joan zen. Operadore asko telefono-konpainien beste sail batzuetan birkokatu ziren, edo rol berrietarako prestakuntza eskaini zitzaien.

Telefono-operadore tradizionalaren lana hein handi batean desagertu bada ere, haren ondareak bere horretan dirau. Operadore emakumeek nabarmen lagundu zuten Gipuzkoan eta herrialde osoan telekomunikazioak garatzen, eta aitzindariak izan ziren emakumeak telekomunikazioen sektorean sartzen. Haien lanak bezeroarentzako arreta-zerbitzu modernoetarako oinarriak ezarri zituen. Gaur egun, lan hori nagusiki txatbotak egiten du, gehienetan, emakume-ahotsekin.