Mesede bat, faborez

Irati Cano Alkainen lanak hainbat binomio ditu, ikuslea lekuz kanpo uzten dutenak, 'ez leku' batean.

Bideo Artearen Proiektu Espezifikoa
Irati Cano Alkainen proiektua (2025)
— 3 min.

A priori, adarkatzen diren binomio sinpleak dira, eta ondoren gogoeta egiteko arriskua duten gai konplexuagoei bidea irekitzen diete. Gizon baten ahotsak entzuten duen publiko bati (itxura guztien arabera) sermoia egiten dio; beraz, ahotsa ez ezik, foro bat ere bada, eta hari zuzentzen dio mezua. Ahots horrek planteatzen du nola (maybe/agian) emakumeak (guztiak) hau edo bestea diren eta horrela edo horrela jokatzen duten. Ahotsak diskurtso totalitarioen iraganera garamatza; patroi bat ez ezik, patriarkatua bera ere gorpuzten du.

Zuri-beltzeko plano laburreko irudiekin batera, laguntza eskatzen edo eskaintzen duten emakumeen ahotsak daude (WhatsAppeko mezuetan oinarrituak). Zati honek zaintzaz hitz egiten digu, produkzio-erreproduzio eremuez eta etxeko esparruaz. Espazio hori (erreproduktiboa) emakumeek betetzen dute normalean, eta belaunaldiz belaunaldi ehundutako afektu-, sororitate- eta lankidetza-sareari esker ere garatzen eta mantentzen da. Hain zuzen ere, emozioak – zaintzaren lehengaia – dira azkenean gizonaren ahotsa ezabatzen dutenak, pieza ixten baitute, emakume izateari datxezkion emozioei buruzko teoria bat ereiten baitute, baldintza berdinetan gidatzeko ezgaitzen duena.

Teknologia digitalen agerpenak eta gure antolatzeko moduak eta gure bizi-sekuentzia aldatzeko erabili dugun zorabio-abiadurak mendekotasuna sortu dute eta gure bizi-kalitatea hondatu dute. Telelana esklabotza garaikidearen eredu berria da, eta ahots-laguntzaileak (gehienak emakumezko ahotsak) lan-indar esklabo horretatik abiatzen dira. Hori azpimarratzeko, WhatsAppen ahotsak adimen artifizialarekin sortu dituzte ahots-laguntzaileek. Ez da doako formula bat. Emakumeok ahotsa dugu, gara eta gaude. Hala ere, desberdintasuna eta patriarkatua arazo endemikoa diren sistema batean, teknologiaren aurrerapenak artearen egoera hori indartzea baino ezin da espero. Teknologia gehienak gizonek sortuak dira oraindik ere, eta, beraz, emakumeok geure gorputzen eta errealitateen objektu gisa jarraitzen dugu, eta ez subjektu gisa. Sexualizatuak, “emozionalki ahulduak”, desbirtuatuak, desbalorizatuak… maybe.

Ainara Martin
Kuraia