Rueca (Gorua)

Gipuzkoan, goruaren erabileraren historiak lotura estua du eskualdeko ehungintza-tradizioarekin eta emakumeek etxeko eta landako ekonomian izan zuten zereginarekin. Gorua funtsezko tresna izan da etxeko ehungintzan, mendeetan zehar. Erdi Aroan hasi zen erabiltzen eta garrantzitsua izaten jarraitu zuen, XX. mendearen hamarkada batzuetan ere.

Emakumeek gorua erabiltzen zuten artilea, lihoa eta beste zuntz batzuk iruteko eta, horrela, familiaren ekonomiari laguntzen zioten. Irutea nekazaritzako eta abeltzaintzako lanen osagarri zen. Goruaren erabilera ametatik alabetara transmititzen zen, eta trebetasun hori balioetsi egiten zen Euskal Herriko landa-eremuko gizartean. Neskek txikitatik ikasten zuten iruten, etxeko heziketaren parte zen. Goruz irutea, sarritan, gizarte-jarduera bat zen, emakumeak elkartu egiten baitziren, iruteko eta solasean aritzeko. Bilera horiek, “goruetan” izenekoak, emakumeen sozializaziorako gune garrantzitsuak ziren.

Industrializazioarekin eta ehungintza-lantegien etorrerarekin, goruaren erabilera gutxitzen hasi zen Gipuzkoan. Hala ere, landa-eremu batzuetan, haren erabilerak XX. mendearen erdialdera arte iraun zuen, biziraupen-ekonomiaren zati gisa. Bere erabilera praktikoa hein handi batean desagertu bada ere, goruak euskal kulturaren eta tradizioaren ikur garrantzitsua izaten jarraitzen du. Gipuzkoako zenbait museo etnografikotan, hala nola Donostiako San Telmo Museoan, goru tradizionalak aurki daitezke.