Conservas (kontserbak)

Emakumeek funtsezko zeregina izan dute Gipuzkoako kontserba-industrian eta arrainen lataratzean, industrializazio-garaiaz geroztik. Haien lana erabakigarria izan da eskualdean jarduera ekonomiko garrantzitsu hori garatzeko eta mantentzeko. XIX. mendearen amaieran hasi zen kontserba-industria euskal kostaldean garatzen. Orduz geroztik, emakumeak ekoizpenaren hainbat alderditan aritu izan dira.

Industriaren lehen urteetan, gizonak itsasoan ibiltzen ziren, arrantzan. Bitartean, emakumeak lehorrean geratzen ziren, eta familiako lanez gainera, kontserba-enpresetan aritzen ziren lanean. Lanaren banaketa horren ondorioz, lantegi askotan, langileen % 100 emakumeak ziren. 1950eko hamarkadatik aurrera, emakumeek zeregin aktiboagoa hartu zuten kontserben ekoizpenean, batez ere gatz-masa prestatzeko eta antxoa-xerrak manipulatzeko prozesuetan. Arraina itsasontzietatik deskargatzen zuten (neskatilek egiten zuten hori); sareak konpontzen zituzten (sareginak edo saregileak); freskoan saltzen ez zen arraina kontserban jartzen zuten; arraina garbitu, prestatu, ontziratu eta etiketatzen zuten.

Enpresa ezagunek ekarpen handia egin diote eskualdeko kontserba-industriari. Horren adibide ditugu Condor Kontserbak, Azkue Kontserbak, Getariako Salanort (1995ean sortutakoa) edo Zumaiako Nardin. Azken hamarkadetan, emakumeek kontserba-industrian izan dituzten zereginek bilakaera nabarmena izan dute. Gaur egun, emakumeek, produkzioan parte hartzeaz gain, zuzendaritzako ardurak ere badituzte. Adibidez, Arroyabe enpresan, zuzendaritza postuen % 50 emakumeek betetzen dituzte.